Jak zauważyłem, był już na tym forum temat o sztuce romańskiej w Polsce i większość dyskutantów skonstatowała, że nie różniła się ona zbytnio od wzorców zachodnich, a w dodatku - ze względu na młodszość kulturalną Polski - cechowała ja nieco mniej imponująca i surowsza forma. Ciekaw jestem, czy sztuka gotycka w Polsce już sięga średniej europejskiej? Czy taki np. kościół Marciacki wytrzymuje porównanie do któregokolwiek analogicznej rangi obiektu sakralnego z Francji czy Anglii*?


*Chodzi mi o budowle zbudowane na terenie ówczesnej Polski, choćby nawet nie przez Polaków. Nie interesuje mnie np. Malbork, zbudowany przez Zakon krzyżacki, ale znajdujący się na terenie naszego państwa.

Piszesz o budowlach - masz na myśli sztukę gotycką czy tylko architekturę gotycką? Warto to doprecyzować, skoro mamy czynić porównania.
Co do architektury, trudno będzie mówić o średniej europejskiej, bo ze względu na mniejszą dostępność kamienia na ziemiach polskich (jak również na północnych pobrzeżach Morza Bałtyckiego i w Skandynawii) rozwijał się mniej dekoracyjny gotyk redukcyjny, wykorzystujący cegłę. Zamiast bardzo widowiskowego zewnętrznego systemu przyporowego (kamiennych wież sił i łuków przyporowych) stosowano system filarowo-skarpowy (ceglane skarpy "przyklejone" do filarów), co optycznie czyniło budowlę szerszą i bardziej przysadzistą. Budowle były też bardziej zwarte, o zredukowanym planie architektonicznym:
- układ halowy (nawa główna i nawy boczne o jednakowej wysokości) lub pseudobazylikowy (nawa główna wyższa niż boczne, ale bez okien),
- prezbiterium bez obejścia, często zakończone prostą ścianą, a nie półokrągłą absydą,
- brak wyraźnego transeptu,
- masywna fasada z potężną wieżą.
I jeszcze jedno - polskie gotyckie kościoły z różnych względów (wojny, pożary, kościoły, zmieniające się upodobania estetyczne) były przebudowywane, zmieniał się również ich wystrój i wyposażenie Nb. ołtarz Wita Stwosza zostałby usunięty z kościoła Mariackiego w Krakowie, gdyby nie śmierć zasłużonego skądinąd archiprezbitera świątyni, księdza infułata Jacka Augustyna Łopackiego, który w 1760r. zamówił u architekta Fontaniego projekt nowego ołtarza.

Cegła wcale nie sprawia, ze architektura jest słabsza, mniej widowiskowa, niz kamienna. Gotyk redukcyjny to nie sprawa materiału, tylko czasu. Pożniejsza faza niz gotyk klasyczny.
Co do meritum. Sztuka romańska w Polsce to czasy, gdy dopero dołaczliśmy do kręgu cywilizacji łacińskiej. I mamy do czynienia z importami, dosłownymi lub importami wykonawców. Ale są wśród nich i pozycje topowe jak Drzwi Gnieźnieńskie.
O powstawaniu włąsnej tożsamości artystytcznej możemy mówić w przypadku Śląska w wieku XIII, Małopolski XIV, Wielkopolski XV.
I mamy juz wtedy dzieła, które muszą się znaleźć w każdym przyzowitym opracowaniu dotyczącym sztuki gotyckiej jako szczytowe osiągnięcia.
tak pierwsze z brzegu:
jeszcze romańsko-gotycki kościół cystersów w Wąchocku
Wrocław: Kościół Św. Krzyża, kościół Marii Na Piasku, Ratusz
Małopolska: kościoły z fundacji Kazimierxa Wielkiego z IMO najciekawszą pozycją w Sandomierzu i portalami Katarzyny na Kazimierzu krakowskim
Wielkopolska: Kościół w Dolsku
gdański Kościół Mariacki
Pomorze Zachodnie: kościół w Stargardzie Szczecińskim
Litwa: kościół św. Anny w wilnie - przykład jak efektowna może być architektura ceglana
Z rzeźby Nagrobek Henryka Probusa, Wit Stwosz, Piekne Maodnny: wrocławska i toruńska, wrocławski krucyfiks mistyczny
Z malarstwem jest najsłąbiej ale Opłakiwanie z Chromanic to solidny poziom europejski.